Genel Müdürlüğümüzce Sosyal Kooperatifler Mevzuatı ve İyi Uygulama Örnekleri Çalışma Ziyareti Gerçekleştirildi

18 Ekim 2019

Genel Müdürlüğümüzce ülkemizde eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerin sunumu ile dezavantajlı grupların çalışma hayatına entegrasyonunu sağlayan sosyal kooperatif modeline ilişkin farkındalığın artırılması ve sosyal kooperatifçiliğin desteklenmesi, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amaçları doğrultusunda "Sosyal Kooperatifçilik Tanıtım, Eğitim, Geliştirme ve Uygulama Projesi" geliştirilmiştir. Projenin Tanıtım, Bilgilendirme Eğitim ve Farkındalık oluşturma faaliyetleri kapsamında; “Sosyal Kooperatifler Eğitim ve Tanıtım Treni” ile İlkbahar ve Sonbahar Seferi olmak üzere toplam 19 ilde çalışma ziyaretleri gerçekleştirildi.

Bu çalışma ziyaretleri sonunda ortaya çıkan; henüz ülkemizde sosyal kooperatiflerin yasal altyapısının olmaması, konuya ilişkin tanıtım, destekleme ve teşvik programı bulunmaması, diğer kooperatiflerden farklı olan yönleri ve sahip oldukları tüm avantajların kanunen açıklanmaması, sosyal kooperatiflerin hangi sistem ile nasıl izlenmesi ve denetlenmesi gerektiği gibi sorunlar sosyal kooperatifçilik çalışmalarının ileriye taşınması ihtiyacını doğurdu.

Bu kapsamda, ilk olarak 1970’li yıllardan beri sosyal kooperatifçilik alanında çalışmalar gerçekleştirilen ve 1991 yılında da sosyal kooperatifleri yasal statüye kazandıran 381 sayılı Sosyal Kooperatifçilik Kanunu’nu hazırlayıp hayata geçiren İtalya’da söz konusu kanunu incelemek, kanununla ilgili varsa yaşanılan sorunları ve çözüm önerilerini öğrenmek ve aynı zamanda İtalya’daki A ve B tipi sosyal kooperatiflere yönelik iyi uygulama örneklerini yerinde incelemek üzere İtalya’ya çalışma ziyareti düzenlendi. Bakanlığımızı temsilen söz konusu çalışma ziyaretine Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdür Yardımcısı Ekrem Alper Bozkurt ile Ticaret Uzmanları R. Gökçen Mert Korkmaz, Nilay Özlem Türkmen ve Turna Turna katılım sağladı.

Çalışma ziyaretinin ilk günü olan 30 Eylül’de sosyal kooperatif birliklerinden biri olan Legacoop’la toplantı gerçekleştirildi. 1886 yılından beri sosyal kooperatifçilik alanındaki faaliyetlerine başarıyla devam eden Legacoop’ta A ve B tipi sosyal kooperatiflerin tanımlarına ilişkin bilgiler verildi. Legacoop’un 5 farklı temsilcisiyle yapılan toplantıda; sosyal kooperatiflerin tanımlarına, türlerine, denetimlerine, kamu yararının tanımına ilişkin detaylı bir bilgi alışverişi gerçekleştirildi.
 
Öğleden sonra ise birliğe bağlı 250 ortağa sahip A tipi sosyal kooperatifin yerinde incelemesi yapıldı. Kooperatifin ortakları ve çalışanlarıyla yapılan toplantıda iki senede bir belediyelerin açtığı ihaleleri kazanarak 1-18 yaş arasındaki gençlere yönelik sundukları sosyal hizmetler hakkında konuşuldu, her iki ayda bir ise belediyeye rapor sundukları ve belediye tarafından sürekli kontrolden geçirildikleri dile getirildi.
 
1 Ekim tarihinde Confcooperative’in ev sahipliğinde 381 sayılı İtalyan sosyal Kooperatifler Kanunu’nun hazırlanmasında görev alan Avukat Antonio Fici ile görüşme gerçekleştirildi. Fici ile kamu yararının tanımı ve kapsamı, kar amacı güdülmemesi durumu, sosyal kooperatifleri ilgilendiren 381 Sayılı yasanın yanı sıra, İtalyan Üçüncü Sektör Kanunu, İtalyan Medeni Kanunu, İtalyan Sosyal Girişimler Kanunu hakkında bir toplantı gerçekleştirildi.
 
Çalışma ziyaretinin 3. günü ise 2 Ekim 2019 tarihinde sosyal kooperatif birliklerinden bir diğeri olan Confcooperative ve Confcooperative’in uluslararası alandaki çalışmalarını yöneten Coopermondo’ya çalışma ziyareti gerçekleştirildi. Concooperative ve Coopermondoyu temsilen 3 uzmanın katıldığı toplantıda; 2019 yılının Confcooperative’in kuruluşunun 100. yılının kutlandığı, Confcooperative’e bağlı 20 ayrı bölgesel sosyal kooperatif birliklerinin bulunduğu, 80 farklı yerde ofise sahip olduğu, sosyal kooperatiflerde de toplam 525 bin çalışanın bulunduğu, bunların ise %25’inin kadın, %15’inin genç ve %18’inin ise göçmenlerden oluştuğu belirtildi. Birliğe bağlı sosyal kooperatiflerin her yıl düzenli olarak denetlendiği, denetimde sürecinde fark edilen bazı eğitim, danışmanlık ve küçük miktarlardaki desteğin kendilerine bağlı kooperatiflere sunulduğu, Coopermondo aracılığıyla da ofislerinin bulunduğu dünyanın farklı yerlerindeki kooperatiflerin birbirleriyle işbirliğini sağlaması için çalışmalar yapıldığının altı çizildi.
 
Sosyal kooperatiflerin faydalandığı en önemli avantajlardan birinin devletin veya belediyelerin açtığı ihalelere sosyal kooperatiflerin başvurabilmesi ve özellikle 200 bin Euro’ya kadar olan ihalelerin sadece sosyal kooperatiflere yönelik açılması olduğu dile getirildi. Bu durumun kooperatiflerin ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliğini sağlamada oldukça önemli bir avantaj sağladığı kaydedildi. Bunun yanı sıra sosyal kooperatiflerin vergi indirimi ve sosyal güvenlik primleriyle ilgili olarak diğer kooperatif ve işletmelerden farklı olarak pek çok faydası bulunduğu vurgulandı.

3 Ekim tarihinde ise sosyal kooperatiflerin bağlı bulunduğu Ekonomi Kalkınma Bakanlığı’nda toplantı gerçekleştirildi. İtalya’da Bakanlığa bağlı toplamda 114 bin kooperatif bulunduğu ve sosyal kooperatiflerin sayısının ise toplamda 25 bin olduğunu belirtilip, Bakanlığa bağlı olmanın vergi indirimi, sigorta primi indirimi, ihalelere katılma gibi avantajlar sağladığı dile getirildi. Çalışma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığına bağlı 900 müfettiş aracılığıyla yapıların kooperatiflerin denetlenmesi hizmetinin en önemli görevleri olduklarının altı çizildi. Yapılan denetimlerde çalışanların ortak edilmemesi, şirket gibi yönetilmesi, gerçeğe aykırı belgelerin sunulması gibi sosyal kooperatif şartlarını taşımayanların tespit edildiği, eksikliklerini kapatmak için kooperatiflere ek süreler verildiği yine de eksiklerini tamamlamayanlardan desteklerin geri alındığı dile getirildi.

Bunun yanı sıra sosyal kooperatiflerde gönüllü ortaklara yer verildiği, ortak olmak için gönüllülerin de ortaklık payı sahibi olmaları gerektiği, gönüllülerin sayısının toplam ortak sayısından daha az olması gerektiği, sigortalanmak zorunda oldukları, maaş karşılığı çalışmadıklarını, ne kadar süreliğine gönüllü olarak kooperatifte yer alabileceğinin anasözleşmede belirtildiğini, kayıtsız çalıştırılmalarının önlenmesi gerektiği vurgulandı.
 
4 Ekim tarihinde ise otizmli insanlara yönelik sosyal hizmet sunan A tipi kooperatife çalışma ziyareti gerçekleştirildi. Belediyenin ihalesini kazanarak çalışmalarına başladıklarını belirten Rosella Sacco,  kooperatifin hem ailelerin yükünü hafifletmekte hem de sağlık sorunu olan kişilerin hayata katılmasını, sosyalleşmesini, kişisel becerilerini geliştirmesini sağladığını vurguladı.
 
Çalışma ziyaretinin son günü olan 5 Ekim tarihinde ise İtalya’da bulunan Ecosviluppo isimli B tipi sosyal kooperatifinin ev sahipliğinde toplantı gerçekleştirildi. Kooperatifin başkanı olan Guiseppe Guerini ile yapılan toplantıda, kooperatifin 215 çalışanı bulunduğu ve bu çalışanlarının %70’nin eski bağımlılar veya eski hükümlüler gibi dezavantajlı kişilerden oluştuğu belirtildi. Belediyenin plastik geri dönüşümü ihalesini kazanan kooperatifin kendine ait 100 atık toplama kamyonu bulunduğu ifade edildi.